Во морето феноменална, брилијантна, спектакуларна и воодушевувачка литература, се поставува прашањето: да се пофали или не? Ви пренесуваме одличен текст кој е објавен на хрватскиот литературен портал на Books.
Имагинацијата на просечниот писмен не е ништо во споредба со она што добрите луѓе од издавачката куќа (или некои други добри луѓе до нив) ќе напишат за неговата книга, клапи и задна корица. Овде не зборуваме за нашите локални добри луѓе, ниту за нивните колеги од регионот и голем дел од Стариот континент кои (сè уште) не се на нивото на претерување до кое стигнале во белиот свет, на пример во Америка и Британија.
Не правете грешка, претерувањата во таканаречените налепници на кориците на книгите се сосема легитимен начин за привлекување внимание и сѐ што ќе помогне за видливоста на производот и неговата продажба е добредојдено и пожелно. Без реклама, нема леб во тој бел свет, и соодветно – секој си го фали коњот колку што може и умее. Агресивната и упорна маркетинг кампања не само што носи најширока можна видливост и продажба, туку и награди, признанија и сѐ друго што оди заедно со неа.
Од наведените маркетиншки совети, дознаваме дека буквално секоја објавена книга е: прекрасна, извонредна, неверојатна, сензационална, прекрасна, спектакуларна, возбудлива, импресивна, неверојатна, изненадувачка, воодушевувачка… Не можете да го пуштете кога сакате, па сè друго да ставате на чекање додека не го прочитате последниот збор на последната страница, а потоа одите на двонеделен престој во пустината за да си ги средите впечатоците и, за Божјо добро, да се спуштиме на нормална работна температура и како така продолживме со животот, кој во секој случај нема да биде воопшто лесен, ниту безболен, напротив, ќе биде грубо слетување по неверојатно, магично и зачудувачки читање.
Дали навистина има такви книги кои, како што сте чувствителни, би ве катапултирале од чевлите, и такви читатели? Секако дека ги има, но не премногу, а тие книги се различни, исто како што се различни и ултрачувствителните читатели. Сепак, не секоја книга е запаметена и не секој писател може (ниту сака) повторно да ја измисли литературата. Не сме ни сигурни дали литературата секогаш може повторно да се измисли, но има и такви кои сигурно биле или се блиски до неа. Ги има Саманта Шевеблин, на пример, или нашите врвни писатели Лука Бекавац и Зоран Рошко, потоа Питер Надаш, Краснахоркаи или Џорж Саундерс со „Линколн во бардот“, Мирча Картареску.
Во врска со овој проблем, нашиот „Совет за проучување на маркетингот“ (ВИЗИМ), е подготвен, овде и сега, да понуди нов пристап кон рекламирање на литературата. Наместо претерано да ја бомбардираме насловната страница со пофални шилки и замаглувања, предлагаме нешто малку поинакво. Не, не мислиме на антиреклама, бидејќи тоа е исто претерување, само малку попретенциозно, она што го предлага нашиот Совет е – совесно затапување на работ на претерување или намалување на искуството или едноставно – искрено информирање за книгата. Некој ќе рече дека искреноста и маркетингот тешко може да се стават во иста реченица, но би можеле да се обидат, мислиме дека такво нешто би привлекло поголемо внимание на потенцијалниот читател отколку што изгледа на прв поглед. Па да одиме со неколку храбри примери. Како би реагирале ако од утре на кориците на книгите наместо претерани, неумерени пофалби, читаме:
– „Умерено добар роман!
– „Читливо!“
– „Незадолжително преговарање, наведената цена не е поставена во камен, ако си клиент – ќе се договориме!“
– „Не станува збор за успешно деби, сигурно сме виделе подобри, ох-хо подобри, а потоа повторно, видовме и полоши. Да бидам искрен, на почетокот не ни сакавме да го објавиме овој роман, но добивме некаква поддршка, па ајде, зошто да не. Не мора секоја книга да биде ремек дело или барем одлична, ни требаат вакви наслови. Авторот е ОК лик, чесно ја заврши работата, чесно и во рамките на неговите ограничени можности. Ќе видите, на некои места приказната значително ја губи својата основа, а сепак некако доаѓа до смислен крај. На некој начин – трогателен книжевен обид“.
– „Приказни кои се чини дека се измислени. Веројатно затоа што се!“
– „Третиот роман на Јордан Цинкуш можеше да биде барем 150 страни пократок, веројатно поради тоа немаше да биде подобар, но ќе се потрошеше помалку хартија и време. Сè почнува добро, а потоа згаснува, тешко е да се каже за што се работи. Има неколку интересни делови, единственото нешто е што ниту еден од нив не води до разрешување, чуден и во исто време досаден роман!“
– „Бекет за сиромашните!“
– „Неубедливо!“
– „Рамните ликови на Динара Дина Јеврошек се чини дека се собрани во фабрика за евтини кукли. Заплетот е збунет, хаотичен и целосно во спротивност со логиката. Сепак, тоа е само првиот впечаток, авторот нè убеди дека токму така мора да биде, тоа е постмодернистички или постмодернистички роман и дејствија, маневри чија цел е да го збунат и изнервираат читателот. На крајот на краиштата, тоа е еден вид антироман кој се потпира на антиструктура и, според сите проценки, дело што е далеку над своето време!“
– „Хм…!?“
– „Во случај да ве интересираат досадните фантазии на некој незрел автор кој се нашол на погрешната страна во четириесеттите – ова е вистинската книга за вас!“
– „Да беше полошо, немаше да работи!“
– „Ви испраќаме отворена покана да прочитате сосема нов тип на криминалистичка приказна во која сѐ е јасно по шеснаесет страници. Без непотребна напнатост и грицкање нокти!“
– „Толку вообичаено!“
– „Во поплавата од иновативни, храбри и возбудливи наслови, шестиот роман на повеќенаградениот Бранимир Лакоњиќ е вистинско освежување!“
– „Одмор за мозокот!“
– „Во иднина ќе биде подобро, мора да биде, бидејќи ова, признаваме, не е на завидно ниво!“
Го поставивме овој букет од непостојани, шилети и млазови пред репрезентативен број читатели и ги прашавме дали ќе посегнат по книгите што се рекламираат на овој начин. Повеќето испитаници изразиле голем интерес. Да, велат тие, сигурно би сакале да прочитаат нешто што оддалеку не ветува генијалност, па дури и прекумерна вештина за раскажување. Не велиме дека треба веднаш да тргнете по овие патеки, но и кога сè е неверојатно, одлично, воодушевувачко – и тоа е доволно. Тоа е малку психолошка работа, нели, бидејќи кога на читателот му сугерирате дека нешто е волшебно, сте ја подигнале границата на очекувањата толку високо што сè под тоа ниво е разочарување. Токму затоа тврдокорните книжевни црви одамна не обрнуваат внимание на вашите предлози и ветувања напишани на кориците на книгите. Поголема е веројатноста да им веруваат на препораката на друг книжевен магнат, некој за кој сигурно знаат дека нема да брза со големи зборови.
Автор: F.B. (5. april 2024, Zagreb)
Извор: Booksa
Foto: Freepik
Превод: Икона
