Писателот-пророк се сметаше себеси за анархист и социјалист, беше вистински противник и борец против сите форми на тиранија, а зад себе остави две капитални дела кои денес се едни од најпознати ТВ реалити шоуа – „Големиот брат“ и (Животински) „Фарма“..
Кога нашите родители ги читаа неговите книги, горе-долу мислеа дека тоа е футуристичка фикција и дека е невозможно неговите идеи да се остварат, барем до овој степен. За жал, не само што се остварија неговите визии, туку и цивилизацијата во последните децении дури ја надмина неговата бурна имагинација.
Никој нема да се возбуди од спомнувањето на неговото христијанско име Ерик Артур Блер, но работите ќе бидат појасни кога ќе знаете дека неговото име е Џорџ Орвел. Овој новинар и писател секогаш го привлекувале конкретни теми, се занимавал со социјалните неправди и општественото општество, а на човештвото му оставил во аманет две капитални, како што веќе рековме, пророчки дела: „1984“ и „Животинска фарма“.
На многу начини, Орвел беше првиот. Тој предвиде во какво чудовиште ќе се претвори демократијата помешана со либералниот капитализам и каде ќе нѐ води модерната технологија. Тој беше првиот што ковал монети како „Студената војна“ и „Големиот брат“, за детално да опише систем дизајниран да го контролира нашето размислување и однесување.
Време на камерите и екранот
„Очигледно е дека Орвел многу јасно предвидел што ќе се случува денеска, нема сомнеж во тоа. Случајно, моментално преведувам книга која се занимава со идните технологии, дури не идни, туку оние што се во употреба, но ќе бидат во уште поширока употреба во блиска иднина, и која едноставно ја исполнува таа мрачна и мрачна Орвелова визија”.
Орвел згреши само во едно – предвиде дека ќе ни биде наметнато угнетување од државата, додека испаѓа дека сите брзаме да го прифатиме, преку огромните екрани што ги користиме, камерите кои нѐ следат и секогаш можат да утврдат каде сме, со кои сме, што кажуваме и што правиме.
„Со тоа што Орвел згреши само во едно… Тој предвиде, што беше и очекувано од негова гледна точка, дека таква дистопија ќе се наметне преку еден вид угнетување од државата и од властите. И испадна обратно, дека сите ние како членови на општеството едноставно се собираме да прифатиме такво угнетување врз себе преку моќните екрани што ги користиме секој ден, камерите што не следат и технологиите што можат да утврдат каде сме, кои сме се со она што го кажуваме во секој момент и што правиме“.
„Не само што може да се врати, туку никогаш не исчезнува од тој облак и секогаш е на продажба. Секакви информации кои доброволно ги нудиме преку социјалните мрежи, пред се Фејсбук, Х, но и користејќи наводно бесплатни услуги како што се е-пошта и разни апликации на Google, преку сето ова обезбедуваме дел од нашите сервисни информации кои ги имаат сопствениците на тие услуги и апликации да се донесаѕ на пазарот на оние кои се заинтересирани да ги купат овие апликации, а тоа се главно огласувачи, но и криминалци кои можат да ги користат на најлош можен начин“.
„Мислам дека Олдос Хаксли некаде рекол дека ние самите ќе сакаме да бидеме учесници во таква дистопија благодарение на човечката желба за забава, што е точна изјава. Нашата желба да имаме огромна публика, која ни ја дава Фејсбук, и оние социјални мрежи кои нѐ ставаат пред огромен број луѓе, немаме идеја каде може да нѐ однесе. Но, така е и живееме во такво време“, заклучува Скробоња.
Пет вистини кои се остварија
Орвел остави најмалку пет вистини кои непогрешливо се остварија и кои можеме да ги докажеме со едноставна логика.
Покрај споменатото дека „Големиот брат“ нè гледа, преку социјалните мрежи, што неодамна го потврди и случајот со Едвард Сноуден, во романот „1984“, објавен во далечната 1949 година, сите се гледаат преку модерни уреди. Секој израз на лицето внимателно се следи за да не се открие дали некој планира да направи нешто лошо. Во истата книга, најголемиот страв изразен од писателот е оној од исчезнувањето на индивидуализмот и слободата на говорот, што го симболизира една партија која контролира сè.
По истиот принцип, денес големите корпорации ги следат движењата на клиентите со цел да ги анализираат нивните навики и да смислат начин да ги убедат да купуваат уште повеќе. На интернет се појавуваат реклами „од никаде“ за работи што сме ги барале претходно. Камерата или микрофонот на компјутерот може да се вклучи без наше знаење, па – нè гледа Големиот брат.
Во романот „1984“, писателот вели: „Војната е мир“. Слободата е ропство. Незнаењето е моќ“.
„Сакам само да знаете дека кога зборуваме за војна, навистина мислиме на мир“.
Во истата книга Министерството за вистина е задолжено за вести, цензура и секако лаги. Каква е сликата и можноста на денешните медиуми во кои доминира свесното искривување на информациите, а ние сме преплавени со реални ТВ содржини кои ни го одвлекуваат вниманието од вистинските проблеми, меѓу кои најпознати се оние спонзорирани од Орвел – „Големиот брат “ и „Фармата“.
„Оној што го контролира минатото ја контролира и иднината“. „Оној што ја контролира сегашноста, го контролира и минатото“, напишал Џорџ Орвел, а ние секојдневно се соочуваме со препишување на историјата, па дури и на официјалните веб-страници на различни институции може да се видат различни податоци, толкувања на настани, како од нашата блиска и далечна историја, со заклучоци кои се дури и дијаметрални. Додека учебниците по историја често нудат погрешни, површни, еднострани информации во согласност со актуелната политика.
„Сите животни се еднакви, но некои животни се поеднакви од другите“ е цитат од неговата „Животинска фарма“, која ја гледаме речиси секојдневно.
Позитивните закони зборуваат за тоа дека сите треба да бидеме еднакви, но јасно е дека законите на кои подлежат обичните смртници не важат за политичари, бизнисмени, црковни великодостојници кои возат џипови. Параграфите се очигледно растегливи, па некои се поеднакви од нас останатите.
Бурманските денови на бунтовниците
Ерик Артур Блер (25 јуни 1903, Мотихари – 21 јануари 1950 година, Лондон), со друго име Џорџ Орвел, е роден во воено семејство. Таткото Ричард бил британски офицер од втората генерација, а мајка му Ајда имала француско потекло, ќерка на неуспешен трговец. Кога наполнил една година, таа го однела во Лондон. Татко му не го гледал до својата четиригодишна возраст, кога дошол на тримесечна посета од Индија, во која веднаш потоа се вратил.
Имал шест години кога го започнал англиканското парохиско училиште, а пораснал како намрачено, повлечено, ексцентрично момче, а целата (не)среќа од овој период ја опишал во својата постхумно објавена автобиографија. Посетувал две од најпрестижните училишта во Англија, Велингтон и Итон. Веќе како момче одлучил да биде писател и студирал британска литература во Итон. Поради лошите оценки, тој не добива стипендија за универзитет, ги прекинува студиите и се вработува во индиската царска полиција. Тој служел во Бурма пет години, а потоа ја напуштил службата. Тука започнуваат неговите први несогласувања со системот.
„Јазикот на политичарите е создаден за лагите да звучат искрено, а убиствата да звучат со почит. Тие му даваат изглед на цврстина на чистиот ветер. Во нашево време не постои такво нешто како „останување настрана од политиката“. „Сите проблеми се политички проблеми, а политиката е мешавина од лаги, затајување, глупост, омраза и шизофренија“, рекол Орвел.
Царската влада и нејзините методи длабоко го разочарале, а своите искуства и ставови за тоа ги искажал во романот „Бурмански денови“ и во две фантастични автобиографски приказни „Убивање на слонот“ и „Бесењето“. По полицијата, извесно време работел како пристанишен работник во Бурма, пред да се врати во Англија во 1927 година.
Веднаш по враќањето, тој се прогласил за анархист и така се однесувал во следните неколку години, за подоцна да се смета себеси за социјалист. Тој се посветил на пишувањето.
„Секоја генерација се замислува себеси како поинтелигентна од онаа што дошла пред неа и помудра од онаа што доаѓа по неа“, истакнал тој еднаш.
Во пролетта 1928 година, тој се преселил во Париз со надеж дека ќе заработи за живот како писател со скратено работно време. Сепак, не успеал, па морал да се издржува како машина за миење садови во хотели и ресторани. Во 1929 година, болен и без пари, се враќа во Лондон, а своите искуства од овој период подоцна ги опишал во романот „Никој и ништо во Париз и Лондон“.
Слободата е да им се кажува на луѓето она што не сакаат да го слушнат, рекол големиот писател.
Потоа го зел псевдонимот Орвел и со него ги потпишал сите свои идни книжевни дела, а мотивите кои го инспирирале на овој потег не се познати.
Во рововите на Шпанија
По враќањето во Лондон се преселил во старата семејна куќа и станал учител во приватно училиште, а во 1936 година отворил селска продавница во Велингтон и се оженил со Елин О’Шонеси. Од издавачката куќа Left Book Club, тој добил задача да истражува како живеат сиромашните во Англија, па се вработил во рудник и ја напишал книгата „Патот до Виган“. Во таа прилика го нападна англискиот социјализам.
Кон крајот на 1936 година, тој отишол во Шпанија да известува за граѓанската војна. Му се допаднала атмосферата во Барселона, изгледало како да функционира анархија.
„Ги имам најлошите можни спомени од Шпанија, но имам многу малку лоши спомени со Шпанците“, изјавил Орвел подоцна.
Таму се приклучил на комунистичката милиција (ПОУМ) и се борел на фронтот и бил унапреден во втор поручник. Боб Едвардс, кој се борел со него во Шпанија, пишува:
„Имаше фобија од стаорци. Ги имавме во рововите и ни ги гризеа чизмите. Орвел не можеше да ги поднесе и еден ден грабна пиштол и уби еден од нив. Овој истрел предизвика голема конфузија и целиот фронт се вознемири, двете страни тргнаа во акција“.
Наскоро тој е тешко ранет во гркланот, што трајно ќе влијае на неговиот глас. Морал да избега од Шпанија, бидејќи комунистите сакале да го убијат. Тој поминал шест месеци закрепнувајќи се во Мароко. Во овој период (1938) се разболува од туберкулоза.
„За да преживеете, треба да се борите, а за да се борите треба да се извалкате“, заклучил тој.
Кога започна Втората светска војна, Орвел сакал да се бори против фашистите, исто така и во Шпанија, но бил прогласен за неспособен за војска. Работел како новинар, станувајќи шеф на индиската служба на Би-Би-Си. Британското Министерство за војна подоцна му послужи како модел на Министерството за вистина во романот „1984“.
„Национализмот е гладен за моќ поттикнат од самозаблуда“, сметал Џорџ Орвел.
Како репортер на Би-Би-Си
Во 1944 година го завршува романот „Животинска фарма“ кој е објавен во Англија на 17 август 1945 година, а во САД на 26 август 1946 година. Со овој роман Орвел стекнал светска популарност. „Животинска фарма“ е политичка приказна за Руската револуција и за предавството на Сталин на нејзините идеали.
Во време на светска измама, кажувањето на вистината е револуционерен чин, рекол Орвел.
Една година подоцна, неговата сопруга починала, а тој се преселил на островот Јура во Шкотска. Тој го напишал познатиот есеј „Политиката и англискиот јазик“, од кој се појавија правилата на пишување на Орвел, а наскоро и романот „1984“.
Починал од туберкулоза во 1950 година на 47-годишна возраст. Тој бил погребан во црквата Сите Свети во Сато, Оксфордшир.
„Има само еден начин да се живее со пишувањето, а тоа е да се омажиш за ќерка на издавач“, е советот што Орвел им го остави на младите писатели.
Извор: Buka
Foto: DepositPhotos
Превод: Икона
