Ако сте користеле Netflix, Audible или Goodreads, веројатно сте забележале дека одредени списоци со препорачани наслови на тие платформи имаат многу специфични имиња. И додека некои од нив се кратки и ненаметливи („шармантни криминални приказни“, „тајни на еден мал град“ итн.), има и такви чија должина и сложеност ве принудуваат да застанете за момент и да се замислите („љубовните авантури на црвенокосите хероини“, „книги на плажа: уживајте во сонцето со овие наслови“, „животот е идеален за овој момент во јуни“ или „фантазијата: портал за необичните светови“). Ги има илјадници и тие претставуваат една од доминантните карактеристики на ерата на дигитално издаваштво: микрожанровите.
Од почетокот на 21 век, книжевните поджанрови толку многу се намножија, и станаа толку специјализирани, што денес е најдобро да се нарекуваат микрожанрови. Жанровите како што се фантазијата, романтиката и криминалните романи во моментов се најплодна почва за нивниот раст. Ова малку неочекувано, интензивно множење на бројот на тесно дефинирани поджанрови збуни многу љубители на книги. За да им помогне да се движат низ новата џунгла од изданија, категории и мини-серијали, канадскиот издавач на романи Harlequin започна да објавува водич за романтични жанрови, кој ги вклучува сите видови микро-жанрови – од вообичаените, како „втори шанси“ и „семејна среќа“, на „поскандалозните“, како што се „каубојците и сточарите со големи срца“ и „службениците на редот во борбата против криминалот“.
Audible платформата на Амазон, исто така, користи микрожанрови за класификација на аудио книгите на својата страница, каде што, на пример, може да се најдат категории како „меѓугалактичка вселенска политика“ или „научна фантастика: прв контакт“. Примери на аудио книги во категоријата „тајни на малите градови“ се „Трагачот“ од Тана Френч и „Големи лаги во мал град“ од Дијана Чембрлен. Во категоријата „прв контакт“ спаѓаат „Во морето на ѕвездите“ на Кристофер Паолини и „Аксиома на крајот“ на Линдзи Елис. Микрожанрот „натприродно училиште“ ги вклучува романите Деветтата куќа од Ли Бардуго и Магијата за лажговците од Сара Гејли. Досега треба да ви биде јасно: секоја од овие книги има многу специфична содржина.
Употребата на микрожанрови, но и други мали информации како „ознаки“ и категории, ја олеснува работата на алгоритмите и придонесува за „видливоста“ на книгите на продажните места. Во онлајн продавниците на Амазон и Гугл книгите се класифицираат со помош на т.н Кодови на BISAC (Предмет и категорија на индустријата на книги), а Амазон исто така користи свој систем за класификација.
Потеклото на микрожанровите
Пролиферацијата на микрожанровите директно придонесе за бум во дигиталното издаваштво во 21 век. Навистина фасцинантен е бројот на луѓе на кои, благодарение на развојот на интернетот, им е дадена можност да го споделат својот книжевен талент – или недостаток од него – со светот. Во не така далечнотото минато, повеќето од нас можеа само да сонуваат за такво нешто.
Меѓутоа, мора да се забележи дека самиот збор „микрожанр“ не е креација на 21 век. Авторите на книгата The Microgenre: A Quick Look at Small Culture ја наведуваат дека таа почнала да се користи во 1980-тите, кога книжевните критичари почнале да ја користат за да опишуваат многу специфични поджанрови.
Меѓутоа, во 21 век, развојот на платформи за објавување фантастика и појавата на TikTok ја подигна популарноста на терминот до незамисливи височини. Бет Дрискол, професор по менаџмент во издаваштво и комуникации на Универзитетот во Мелбурн, вели дека т.н. навивачката култура несомнено придонесува за појава на микрожанрови, бидејќи тие овозможуваат поголема слобода и креативност во класификацијата на прозните дела. „Специфичните ознаки, кои означуваат микро-жанрови, понекогаш остануваат познати само на малите групи обожаватели, но понекогаш навлегуваат во пошироката книжевна култура и на тој начин го привлекуваат вниманието на издавачите и платформите. Понекогаш се случува и ознаките или категориите да доаѓаат „од другата страна“ – од самите издавачи, кои се надеваат дека на овој начин ќе формираат нов сегмент на пазарот“.
Микрожанрови кои вклучуваат мал број наслови
Во својата книга, Стивенс и О’Донел истакнуваат дека предноста од групирањето на текстовите во потесни, пофокусирани микро-жанрови е тоа што помалку познатите дела, кои сами по себе не успеале да го привлечат очекуваното внимание, сега стануваат важни, вредни за одбележување „културни артефакти“. Тоа значи дека одредени теми и тропи, кои би останале незабележани во рамките на жанрот, стануваат поекспонирани благодарение на специфичноста на микрожанрот.
Авторите го наведуваат како пример францускиот либертински роман од 18 век. Фактот што овој разновиден жанр покрива речиси сè – од „лациозните алузии“ на францускиот романсиер Клод Проспер Жолиот де Кребијон до експлицитната порнографија на Маркиз де Сад – сепак не го менува фактот дека само тринаесет романи му припаѓаат. „Овие романи им дадоа глас на писателите и читателите кои го критикуваат општествениот и политичкиот поредок кој во тоа време ги броеше своите последни денови“, пишуваат тие.
Според тоа, припадноста на микрожанровите овозможува книгата да биде забележана. Исто така, ја олеснува работата на маркетерите задолжени за промовирање книги со специфични или езотерични теми. Бет Дрискол наведува дека микрожанровите помагаат и кога станува збор за продажба на одредени наслови на долг рок. „Микрожанрот може да ѝ помогне на книгата да стекне силно место меѓу помал број читатели, пред тоа, благодарение на нивните препораки, да го наоѓа својот пат до пошироката публика. Дополнително, појавата на нови микро-жанрови ја запознава издавачката индустрија со актуелните желби и интереси на публиката, што може да биде корисно во планирањето на понатамошните издавачки активности“.
Тесно дефинираните жанрови, се разбира, можат да имаат свои недостатоци. Книгите кои припаѓаат на истиот микрожанр по некое време може да станат формулачни и повторливи. Кога читателите однапред знаат што да очекуваат, писателот мора да вложи искрен напор да им понуди нешто оригинално и ново, без да ги изгуби од вид ограничувањата на микрожанрот.
Недостатокот на флексибилност во микрожанрот е посебен проблем. Ако припаѓа на микрожанр, книгата мора да се придржува до нејзините правила, па дури и најмало отстапување може да ги разочара читателите. Многу писатели постојано балансираат помеѓу потребата да се понуди нешто ново и желбата да се исполнат очекувањата на лојалните читатели.
Кој има корист од микрожанровите?
Од потрошувачки и издавачки аспект, читателите со нетипични вкусови најмногу имаат корист од постоењето на микрожанровите. Микрожанровите им даваат шанса да најдат книги со специфични теми, заплети, ликови итн. Оние кои се заинтересирани, на пример, за книги за убиства во мали градови или за вонземски романси треба да можат да ги најдат во книжарниците на полиците означени со соодветни микро-жанрови.
Микрожанровите се исто така корисни за авторите. Тие им дозволуваат да пишуваат за одредени групи читатели, знаејќи дека нивните книги ќе најдат успех во тој сегмент од читателската публика, ако никаде на друго место. И во исто време, тоа е сигурен начин за стекнување слава, дури и ако е само во рамките на одреден микрожанр.
Библиотеките, книжарниците и онлајн продавниците исто така можат да имаат корист од микрожанровите. Организирањето според овој критериум би можело да ни заштеди драгоцено време потрошено да пребаруваме низ купишта и купишта книги.
Автор: Arvin Sereso
Извор: bookriot.com
Фото: Freepik
Превод: Икона
